L2 Planet Sayı #8
L2 Planet'in bu sayısında OVM 2.0, Celestia, Polygon, StarkNet, Cardano ve StarkNet tarafında yaşanan gelişmelerden bahsettik.
OVM 2.0 Üzerinde Kritik Hata!
Geçtiğimiz günlerde saurik olarak da bildiğimiz Jay Freeman OVM 2.0 üzerinde çok önemli bir hata buldu.
Hata, bir kontrattaki SELFDESTRUCT OPCODE’unun düzenli tetiklenmesiyle Optimism üzerinde ETH üretmeye imkan tanıyordu. Saurik, hızlıca ekiple iletişime geçerek ekibi hata konusunda uyardı. Ekip detaylı bir incelemeden sonra hatanın daha önce sadece bir Etherscan çalışanı tarafından yanlışlıkla tetiklendiğini farketti. Bu tetiklemede de kullanılabilir fazla bir ETH üretilmediği anlaşıldı.
Ekip hızlıca aksiyon alarak bir düzeltme yayınladı. Aynı zamanda Boba ve Metis gibi diğer Optimism forkları uyarılarak olası kötü senaryoların önüne geçildi. Tüm OVM 2.0 forkları hata düzeltmesiyle beraber tekrar güvende. Optimism, resmi Immunefi hata ödül programı kapsamında Saurik’e 2,000,042$ ödül verecek. Hatanın detayları için Saurik’in yayınladığı rapora bakabilirsiniz.
Celestia Quantum Gravity Bridge ve Celestiumları Tanıttı
Celestia, verilerin depolanması ve sürekli erişebilir olması için optimize edilmiş bir L1 blokzincirdir. Özellikle Rollupların Ethereum’un sınırlı veri kapasitesi ve Ethereum’a veri göndermenin maliyeti konusunda yaşayabileceği sorunları çözmeyi amaçlar.
Rollupların Ethereum ana ağının güvenlik seviyesinde olması işlemler için oluşturulan kanıtın yanında verinin de ana ağa yollanmasından kaynaklanır. Fakat zkSync ve Starkware’in kullanacağı Validium ve Volition gibi çözümlerde veriler ana ağa yollanmaz. Celestia tam burada devreye giriyor.
Celestia modelinde L2 zincir operatörleri işlemleri toplayıp sıkıştırıp bunlar için bir kanıt oluştururken bu kanıtı Ethereum ana ağındaki L2 akıllı sözleşmesine gönderir. Veriler ise Celestia’nın veri kullanılabilirliği katmanına yollanır. Celestia’nın PoS doğrulayıcıları bu verileri Celestia bloklarına yerleştirir. Daha sonra doğrulayıcılar bu verilerin kullanılabilir olduğunu gösteren bir Merkle kökünü imzalar. Quantum Gravity Bridge(DA Bridge) akıllı sözleşmesi bu imzaları doğrular. Böylece Ethereum ana ağındaki L2 akıllı sözleşmesi, verilerin kullanılabilir olup olmadığını öğrenmek istediğinde DA Bridge sözleşmesini sorgulaması yeterli olur.
Bu model özellikle Validium ve onunda dahil olduğu Volition çözümler için verimli gözüküyor. İleride Celestia kullanacak ilk ikinci katman çözümünü merakla bekliyoruz. Daha fazla bilgi için Celestia’nın blog gönderisine bakabilirsiniz.
Polygon Hermez’in Yeni Fikir Birliği Mekanizması: PoE
Uzun süredir zkEVM üzerine çalışmalar yapan Polygon’un Hermez takımı, L2 üzerinde kullanılacak yeni fikir birliği mekanizması PoE(Proof of Effiency)’in modelini duyurdu.
PoE(Verimlilik Kanıtı), daha önce tasarlanmış PoD(Proof of Donation) modelinden faydanalanılarak oluşturulmuş. PoE, zkRolluplar için L2 üzerindeki merkezi olmayan ve izinsiz doğrulayıcıların bazı zorluklarını çözmek için tasarlanmış. Bunun için iki aşamalı model kullanılmış. Bu aşamaların ilkinde Sequencer ismini verdiğimiz sıralayıcılar, ikincisinde Aggregator ismini verdiğimiz toplayıcılar yer alıyor. İşlem yığınları ve verileri, sıralayıcılar tarafından bir ön çalıştırma ile oluşturulur ve teklif usulü ana ağdaki PoE sözleşmesine gönderilir, burada sıralanır. PoE sözleşmesi, geçerli durumu güncelleyen ve kanıt oluşturmayı kar-zarar oranında verimli bulup kanıt oluşturan ilk toplayıcının oluşturduğu kanıtı kabul eder.
Kar-zarar dengesinin önemli olduğu ekonomik modele dayanan bu L2 fikir birliği mekanizması, ikinci katmana yeni bir soluk getireceğe benziyor. Daha fazla bilgi için gönderiye bakabilirsiniz.
Cardano Üzerinde zkRollup: Orbis
Cardano üzerinde daha önce ölçekleme adına State Channel üzerine çalışmalar başlamıştı. Bu konuda çalışmalar devam ederken bir farklı ölçekleme çözümü zkRollup üzerine de çalışmalar başladı.
Orbis projesi, Cardano’nun problemli işlem yükünü hafifletmeyi amaçlıyor. Bunu zkRollupların sıfır bilgi ispatlarına dayanan hızlı işlem gerçekleştirme yeteneğini kullanarak yapmak istiyor. Proje henüz daha fikir aşamasında olduğu için pek fazla bilgi bulunmuyor. Yayınlanma tarihi ise “hazır olduğunda” :) Orbis’in Cardano’nun problemli yönlerini kapatıp kapatamayacağını hep beraber göreceğiz.
StarkNet Ekosistemi
StarkNet, “On to the Next Challenge” makalesini yayınladı.
StarkNet ağının ilk launchpad projesi zkPad duyuruldu.
Aave Protocol, Starknet’te V3'ü yayınlamak için oylamaya başladı. Bu oylama ile Aave3 Protokolü starknet ağına entegre edilecek.
StarkSwap duyuruldu.
Dopewars detaylı yol haritasını açıkladı.
Briq 1.0 güncellemesini duyurdu.
Influence, içerik geliştiriciler için hibe programını duyurdu.
Nurstar.eth, testnet'te yakında çıkacak bir AMM olan JediSwap'ı kullanma kılavuzunu güncelledi. Artık havuzlara likidite ekleyebilirsiniz.
Starknet’in ilk web3 DAO doğrulama protokolü, Zorro testnet için uygulamaları açtı.
Argent X, Github’da v2.2.2'yi yayınladı.
Eykar’ın StarkNet’e geçişi başladı.
Twitter Köşesi
İzleme Köşesi
Okuma Köşesi
Sıfır Bilgiyi Keşfetmek: zkSync ve zkEVM, Pseudotheos
En İyi zkRollup Çözümleri, SalesWallet
Blockchain'de Gizliliği Destekleyen 4 Proje, zkValidator
L2 Planet'ten şimdilik bu kadar. 15 gün sonra görüşmek üzere :)