L2 Planet Sayı #9
L2 Planet'in bu sayısında zkSync, Arbitrum, zkLink, Fantom ve StarkNet tarafında yaşanan gelişmelerden bahsettik.
zkSync 2.0 Testnet
Uzun süredir zkEVM üzerine çalışmalar yapan zkSync’ten public testnet duyurusu geldi. Peki bu testnette neler var?
Şimdilik zkSync 2.0’ın Validium tarafı zkPorter, kullanıma sunulmamış. Bunun yerine zkRollup tarafı, zkEVM’in ilk örneğiyle beraber geliyor. Proje geliştiricileri, proje kodlarında çok az değişiklik yaparak yada hiç değişiklik yapmadan projelerini zkSync 2.0’a taşıyabiliyor. zkSync ağında işlem ücretleri istenilen ERC20 token ile ödenebiliyor. Yine de operatör ücretler için kabul ettiği tokenları seçebiliyor. Bu durum shitcoin dediğimiz değersiz ve scam tokenlar ile operatörün istismar edilmesinin önüne geçiyor. zkSync ağına yerel yeni bir token eklemek ise tamamen izinsiz. zkSync üzerinde geliştirilen projeleri takip edebileceğimiz bir ekosistem sayfası da açılmış, buradan ulaşabilirsiniz.
zkDAO’dan aldığı devasa ekosistem desteği ile zkSync ekosistemi hızla gelişecek gibi duruyor. Projelerin testnetleri başladıkça bunları deneyip sizlerle paylaşıyor olacağız. zkSync’in public testnet duyurusuna buradan ulaşabilirsiniz.
Arbitrum AnyTrust Zincirleri
Arbitrum, daha ucuz ve daha hızlı işlemlere izin veren AnyTrust zincirini duyurdu. Peki nedir bu AnyTrust? Yapısal özelliklerinden bahsedelim.
AnyTrust aslında Plasma’nın geliştirilmiş bir versiyonu diyebiliriz, oyun sektörü gibi merkeziyetsizliğin önemli olmadığı durumlar için çok uygundur. Ethereum ağının üzerine inşa edilmiştir ve Rolluplardan daha ucuzdur. Verilerin kullanılabilir olduğuna dair bir komiteye güvenmek gerekir, yani güvenliğini Ethereum ana ağından değil, komiteden alır. 20 komite üyesi olduğunu varsayalım. Eğer en az iki komite üyesi dürüstse ve 20 üyenin 19 tanesi verilerin kullanılabilir olduğunu imzalıyorsa bu durumda dürüst üyelerden en az 1 tanesi verilerin kullanılabilir olduğunu imzalamıştır ve veriler doğrudur. Peki ya komite hiçbir şey imzalamazsa yada bir grup komite üyesi imzalamayı reddederse? Eğer en az bir dürüst komite üyesi varsa tüm state’i alıp taşıyabilir ve AnyTrust bir Rollup gibi çalışmaya devam edebilir. Bu durumda komite tekrar düzgün çalışana kadar AnyTrust standart bir Optimistic Rollup gibi çalışır ve çekimlerde bekleme süresi olur.
Arbitrum’un AnyTrust’ın ayrıntılarını verdiği açıklamaya buradan ulaşabilirsiniz.
zkLink Yapısal Değişimler
zkLink, Zero Knowledge teknolojisini kullanan multichain bir L2 ağ altyapısı oluşturmayı planlıyor.
Daha öncesinde multichain bir AMM DEX testneti yayınlamışlar, bu testnette 2.5m’dan fazla çapraz zincir işlemi gerçekleşmişti. zkLink’in ikinci testneti CEX’lerde görmeye alışık olduğumuz orderbook benzeri multichain bir merkeziyetsiz borsa olacak. Yeni açıklamaya göre multichain L2 ağ altyapısıyla beraber zkLink, daha genel bir çözüm haline gelecek.
Ekip, bir süre yeni ağ yapısını geliştirmeye odaklanacak. Yeni açıklamanın detaylarına buradan ulaşabilirsiniz.
zkFTM
Bağımsız bir L1 ağı olan Fantom, yeni Zero Knowledge teknolojisine göz kırpıyor gibi duruyor.
Fantom, her L1 ağda olduğu gibi ağ yoğunluğu ve kullanım arttıkça problem olmaya başlayan işlem ücretlerini, ağ üzerinde bir L2 oluşturarak çözmeyi deniyor olabilir. Daha önce Fantom Foundation’da çeşitli görevler alan Andre Cronje’nin GitHub reposunda “zkftm” isimli dizin dikkat çekiyor. Acaba ileride Fantom üzerinde bir L2 zinciri görebilecek miyiz?
StarkNet Ecosystem*
L2 köprü projesi Orbiter Finance, StarkNet ağını Rinkeby ağında desteklemeye başladı.
amatel01, bir zamanların efsane oyunu OGame’i StarkNet’e entegre etmeye çalışıyor. Oyundaki gezegenler NFT, kaynaklar ise ERC20 token şeklinde olacak.
ZigZag Exchange, yeni trade arayüzünü açıkladı.
“Seç ve Taşı” işlevini içeren briq alpha 1.2 yayınlandı.
Opera tarayıcının yerleşik cüzdan uygulaması DeversiFi ile entegre oldu.
StarkNet'teki yeni bir DeFi platformu olan Alpha Road Finance, kendisini ve yeni bir StarkNet Ekosistem Panosu'nu tanıtıyor.
StarkNet üzerinde borç alma-verme platformu zkLend duyuruldu.
StarkNet'teki NFT'ler için likidite protokolü NFTflow duyuruldu.
StarkNet akıllı uygulamaları için bir launchpad olan ZkPad, bir tanıtım makalesi yayınladı.
*Credit Swagtimus.eth
Twitter Köşesi
İzleme Köşesi
Okuma Köşesi
Kendi StarkNet Düğümünüzü Çalıştırın, DZupp
L2 Planet'ten şimdilik bu kadar. 15 gün sonra görüşmek üzere :)